Библиядын шалғануғ јооқтар
27 рассказов из Библии на челканском языке с русским переводом. В книге ведется повествование от сотворения мира до пришествия Иисуса Христа.
Айтле алда Қудай тегри ле јерни јайаан. Кӧдӧре јер суғда поон. Јерде қаращы поон. Ааҥ соонде Қудай:
– Jарық ползын! – теп айтқан.
Јерде јарық полпан. Јарық јақшы полпаны Қудай кӧрал, оланы қаращыдын пашқа этсаан. Јарықты «тӱш», қаращыны «тӱн» теп адапсаан. Айдет, паштапта кӱн тозылпан.
Ааҥ соон Қудай айтқан:
– Суғны эки пашқа пӧлийере, тегриниҥ тӱви ползын.
Айдет полпан. Қудай тегри қадында ла сыртында суғларны эки пашқа пӧлийен.
Ааҥ айтқан ақ щылап полпан. Айдет, экинҗи кӱн тозылпан.
Ааҥ соонде Қудай айтқан:
– Тегри қадында суғ пыр јерге қатышсын, јер кӧрӱнзин.
Айдет полпан. Қудай суғ јок јерни «jер» теп адапсаан, пыр јерге қатышкан суғны
«њаан суғ» теп адапсаан. Қудай аны јакшы теп кӧран.
Ааҥ соон Қудай:
– Jер сыртында ӱреннӱғ ӧлӧҥнер ле јеещтӱғ ағаштар ӧссин теп айтқан.
Ол айтқан ақ щылап пӱтпан. По јақшы пооны Қудай кӧран. Айдет, ӱҗинҗи кӱн тозылпан.
Ааҥ соон Қудай айтқан:
– Кӱн ле тӱн пашқа ползын, кӱннер ле јылларны кӧрере, тегриде щалатан њимелер ползын теп, Ол айтқан.
Айтқан ақ щылап, тегриде қойыщ, ай ла щағаннар полпан. Поны Қудай јақшы теп кӧран. Айдет, тӧртинҗи кӱн ӧтпан.
Ааҥ соон Қудай айтқан:
– Суғде палықтар ла аҥнар ползын, тегриде қуштар ущсын.
Қайдет айтқан, айдет ақ полпан.
Јайапсаан палықтары, суғныҥ аҥнары, қуштары јақшы теп, Қудай кӧран. Ол тушта Қудай ыларге айтқан:
– Слер кӧптеп, кӧдере суғде, тегриде јатар. Айдет, пеҗинҗи кӱн тозылпан. Ааҥ соон Қудай айтқан:
– Jер сыртында пашқа-пашқа аҥнар ползын.
Қайдет айтқан, айдет ле полпан. Јайапсаан аҥнарыны Қудай јақшы теп кӧран. Аҥ соонде Қудай айтқан:
– Эме пыс ущ кижи јайапсаарым. Ол палықтарныҥ, қуштарныҥ, аҥнарныҥ, кӧдӧре ле јер сыртыныҥ қааны полор. Қудай пойы ақ ущ эр ле қаат киҗи јайаван.
Ол ыларге айтқан:
– Слер кӧптеп, јер сыртына толып, Мен јайапсаан палықтарға, қуштарға, аҥнарға қаан полор.
Ааҥ соон Қудай кижилерге айтқан:
– Кӧрзер, Мен слерге јеещ эдере, кӧдӧре ӱреннӱғ ӧлӧҥнерни, јеещтӱғ ағаштарны пертим, аҥнар ла қуштарға јер сыртында кӧдӧре ӧлӧҥни јеещ этпертим.
Кӧдӧре айтқан ақ щылап полпан. Ааҥ соон кӧдӧре јайапсаан њимелерни кӧран, кӧдӧре ҥай јақшы поон. Айдет, алтынҗы кӱн тозылпан.
Јетинҗи кӱн Қудай пыр њиме этпеен. Олаҥ ужун јетинҗи кӱнни Қудай ӧскӧ кӱннердин пашқа этсаан. Киҗи алты кӱн иштепјит, јетинҗи кӱн пыр њиме этпийт.
Пыс јаттын јерни Қудай айдет јайапсаан.
Пo тегрени, јерни ле киҗини Қудай пӱдӱрген кереенде јооқ. Јерде щырваллар, ӧлӧҥнер јоқ полғон. Қудай јерза њаҥмыр ийвеен. Јердин пуғ ӧрӧ щығал, аны суғарған.
Jерниҥ сыртында киҗи jок поон. Қудай јерниҥ тозынындын киҗини јайавал, тананыҥ ӱдӱжене қут кийдире ӱвӱрийен, ол тирилпан. Аҥ соонде Қудай Эдем теп кеен јер јазавал, киҗини аа јатырсаан. Қудай анда қандуғ ла ағаштар ощотсаан, ылар кеен ле кӧп јеещтӱғ поон.
Ол Эдем теп јерниҥ ортозында эки ағаш ощотсаан. Пырсиныҥ јеглеги јадын перјит, экинҗизиниҥ јеглеги јақшы ла њеменни оҥновийере сағыш перјит. Эдемдин ағтын суғ ол јерни суғарған. Қудай Эдемни, кеен јерни кӱтсин теп, анда киҗини јатырсаан.
Қудай ола айтқан:
– Қандуғ ла ағаштыҥ јеглегин је, јақшы ла њеменни оҥновийере сағыш пертин ағаштын јеве! Јевийзеҥ, ӧлпарарзын.
Қудай јерде аҥнарны, қуштарны јайапсал, киҗиге персаан: киҗи қайдет ыларны адапсаар, айдет ползын теп, айтсаан. Киҗи кӧдӧре малны, аҥнарны, қуштарны адапса- ан. Ол кӧп аҥнар, қуштар ортозында пойы ущ, ола полыжатан киҗи таппаан.
Аҥ соонде Қудай айтқан:
– Киҗиге њасқан њемен, ола полыштан киҗи јайап перерим.
Қудай киҗини тыҥ уйтатсал, пыр кавырғазыны щығарал, андын қаат киҗи јазавийен. Аны кӧрал, Адам сӧӧнпан:
– По мен ущ, мееҥ кавырғамдын этсаан қаат киҗи.
Ааҥ ужун эр киҗи ада-аназыны артыссал, қуртыйала јатјит. Ылар экилези јылааш поон, пой-пойындын ыйалвааныр.
Кӧдӧре аҥнарныҥ ортозында јылан айтле сыған полғон. Адам ла қуртыйа Ева кеен јерде јатқаныр.
Пыр қатап јылан Еваза келеверкеп, сурапјит:
– Слерге Қудай «по јеглектерни јевес» теп, щын айтты вен? Ева айтјит:
– Пыс кӧдӧре јеглектерни јептивис, Қудай «њаҥыс ла кеен јерниҥ айтле ортозында пыр ла ағаштын јеглегини јевес» теп кӧзӧтсаан.
– Қайт? – теп, јылан сурапјит.
– Ол јеглектерни јевийзевис, ӧлқаларывыс теп, Қудай айтқан.
– Слер ол јеглектерни јевийзеер, Қудай ақ ущ, јақшы ла њеменни кӧдӧре оҥныйерзеер теп, јылан айтјит.
Ева паркеп кӧрзе, щын ақ ағашта кеен јеглектер ӧсјит. Ол јеглекти ӱзал, пойы јеп кӧрий, Адамға перген. Ааҥ соонде, оҥнонзылар ла, јылааш полтырлар. Қавақтар алал, кийим эданар.
Қудайныҥ ӱни уғулпанде, қоруғалкеп, јӧӧжӧнқаныр.
– Адам, сен қайда? – теп, Қудай сурапјит.
– Мен Сееҥ ӱниҥ уғал, қорығал, јылааш полғоныма ыйалпар, јӧӧжӧнқаам – теп, Адам айтјит.
– Кем саа jылаашсын теп айтты эн? Сен ол јеглектерни једиҥ мен? – теп, Қудай сурапјит. – Маа Сееҥ перген қуртыйаҥ ӱспеенде, јеем.
– Ева, сен јуғ этсааҥ? – теп, Қудай сураан. Ева айтјит:
– Jылан мени јӧйлӧвийенде, мен јеглекти јеем. Қудай јыланға айтјит:
– Сен њемен этсаан ужун сени карғаптым.
Адам ла Ева Қудайны уқпаан ужун, ыларға тередин кийимнер этпер, кеен јердин сӱрсаан. Јадын пертин јеглектерни јевезинер теп, Қудай пойыныҥ јалҗызыны ол ағаштын қыйнына туруссаан.
Адам ла Ева Эдем јердин сӱрдиралкеп, парийенир. Пыр эвещ полғондо ыларда эки оолащ тӧрӧпан. Пыр оолащты Каин теп адапсааныр, экинҗи оолаҗи
Авель полғон. Оолащтар ӧспанар. Каин қырада аш салған, Авель тезе мал азыраан. Пыр қатап ылар Қудайға паш қойора келевенир. Каин қырада ӧстираан њимелерни экелген, Авель тезе севис қойыҗақ экелген. Қудай ыларны кӧралкеп, Авельныҥ қойыҗаны алан. Каинниҥ ощоткон њимелерни Ол алвинсаан. Каинниҥ қаны тыҥ қурпан.
Қудай Каиндин сурапјит:
– Jуғ ужун сееҥ қаныҥ қурјит? Јақшы сананзаҥ, сееҥ јӱрееҥе јақшы полор, ол ажық полор. Њемен санан јорзоҥ, јӱрееҥе аар полор, њемен қатыжар. Сен њемен њимеге пастырвин, аны њеҥийзеҥ!
Пыр қатап Каин ле Авель қыраза парғаныр. Қырада Каин Авельни ӧлтӧрийкеп, пойы қашқан.
Қудай сурапјит:
– Каин, сееҥ қарындажыҥ Авель қайда эн?
– Мен оланы кӧрдим мен? Қудай айтјит:
– Сен қарындажыҥны ӧлтӧрсааҥ, оланы Мен оҥноптым, Мен олаҥ қаныны кӧртим. Айде њемен њаҥнынсан уҗун, сени по јаттын јериҥдин сӱрийерим. Эме сен қайда ла пас јорзоҥ, јер саа јеещ первес.
Каин Қудайға айтјит:
– Сен мени мындын сӱрийзеҥ, мени киҗилер ӧлтӧр саарлар. Қудай айтјит:
– Мен сени кӧрӧм, саа пыр киҗи тегвес.
Каин Қудайныҥ сӧстӧрини уғалкеп, тоғро пазалкеп, парийен.
Адам ла Евада палар тӧрӧӧнир. Јер сыртында киҗилер кӧп полпаныр. Ылар њемен киҗилер полғоныр, њемен њимелер эткенир. Олаҥ ужун Қудай јерниҥ сыртында кӧдӧре пар њимени јок эдере сананан.
Пыр ла Ной теп киҗи Қудайныҥ јӱреене қирқан моон. Кудай қайдет санаан, Ной айдет јатқан. Қудай Нойге айтјит:
– Мен њаан суғле кӧдӧре тирӱғ њимелерни јоқ эдерим. Је сени, сееҥ јуртыҥны Мен артыссалара санантым. Сен њаан кеве јазавал, кӧдӧре тирӱғ њимелердин экидин ал, кӧдӧрелерине јийтен јеещ алал, анаары кирқаларзар. Ной Қудай айтқан щылап, кӧдӧре эдан.
Ол њаан кеве јазап, тӧзийерде, щайақ јеткенде, ола алты јӱс јаш поон. Қудай Нойга:
– Ол кевеге кӧдӧре јуртыҥла, аҥнарла кирал, – теп айтқан.
Ааҥ соон Қудай њаан кевениҥ эҗигини јавийен. Қудай јерза тыҥ јут ийевен. Ол қырық кӱн ле қырық тӱн урған. Суғ њааныппаан, щайақ полып, ээс қырларны јавийен. Кӧдӧре аҥнар, қуштар ла киҗилер щӧҥӧқаныр. Суғныҥ сыртында њаан кеве ле ақ јорғон. Қудай ылар кереенде сананан. Пеш ай эртпанде, Қудай јерза салғын ийевен. Суғ соол щыққан. Њаан кеве қырларныҥ ортозына турыйен. Пыр эвещ полғондо қырларныҥ паш- тары кӧрӱн щыққаныр. Ной кӧзнӧкти аҗий, карғаны пожодыйен. Қуру јер таппин, ол қарщы келевен. Пыр эвещ полғондо, ӧскӧ қушты пожодийен. Қуш қарщы келвинсаан. Эки ай эртпанде, јерде суғ соолпаан. Ной эжикти аҗыйеле, јер қурпаны кӧран. Қудай Нойға айјит:
– Сен пойыҥныҥ јуртыҥла, кӧдӧре аҥнарле кеведин щықтар.
Ной Қудайға паш қойтон јер јазавал, севис қойыҗақты кӱйдирийен. Қудай сӧӧнпар, айтјит:
– Jерни киҗилер ужун паза қарғавассым. Киҗи тӧрӧӧндин ла пере јӱреенде, иҗинде њемен эдере пелен полјит.
Қудай Нойны ла олаҥ јуртыны алғапсаан:
– Пала тӧрӧдип, јерниҥ сыртына киҗилер таратсын теп слерни айттым. Паза мындуғ щайақ полвос. Слер тегриде једенни кӧрал, Мен јуғ теп айтқаным сананарзаар.
Јер сыртында пар-јок њимелерни Қудай алғапсаан. Щайақ паза полвос теп, Қудай пойыныҥ сӧзин перген. Қудай Пойыныҥ сӧзин эме да пӱдӱрјит.
Jаан щайақ соонде Нойныҥ палары кӧптеп, аҗық, јайдақ јерде јатқаныр.
Ылар пыр тилле јооқтышқаныр. Пыр қатап пойларыныҥ адыны Қудайдын ээс кӧдӧрера санананыр.
Олаҥ ужун њаан, ээс тегриге једетен уғ јазавалтан теп јооқтожаныр. Иштерини пӱдӱр щыққанарынде, Қудай кӧрјит:
– Пыр тилле јооқтыжып, јуғ сананғанарын эдарлар, теп Қудай сананјит.
Олаҥ ужун киҗилерни пашка-пашка тиллерле јооқтыжып, пой-пойларыны оҥновазынар теп этсаан. Ол киҗилерни пашқа-пашқа таратсаан.
Олаҥ ужун ылар этин иштерини пӱдӱралвинсааныр, иш турқаан. Ылар аны артыс- сааныр.
Ол јерниҥ адыны Вавилон теп адапсааныр. Тиллер арлашқан јер теени.
Кудай Авраамға айтјит:
– Авраам, пойыҥдын јатқан јериҥдин, адаҥныҥ ӱйиндин щығалкеп, Мен кӧзӧтпен јерза пар. Мен сендин њаан қалық щығарарым. Сени алғапкеп, адыҥны улуғ этсаарым. Сени алғаптын киҗилерини Мен алғапсаарым. Њемен айтқан киҗилерини қарғапсаарым. Јер сыртына јаттын кӧдӧре қалықты сен ажыра алғапсаарым.
Авраам Қудай айтқаныла щығалкеп, параверқан. Олаҥле қожо ажазыныҥ оолы Лот парған. Ол јердин щығыйенде, Авраамға јетен пеш јаш полғон. Авраам пойыныҥ қуртыйаны Сарраны, Лотты, пар – јоқ јивищтерини алалкеп, Қудайныҥ кӧзӧдевен јеринза параверқаныр. Авраам Қудайныҥ кӧзӧдевен јериле јорып, њаан ағашқа јетпан. Анда јаттын киҗилер пар полғон.
Қудай Авраамза келеверкеп, айтқан:
– Мен по јерни сееҥ паларыҥа, паларыҥныҥ паларына пертим. Авраам ол јерде Қудайға паш қойғон.
Кудай Авраамны қанҗып тыҥ Оланы уғар теп кӧрийере санаан.
– Авраам! – теп, Кудай айткан.
– По мен – теп, Авраам айтјит.
– Пойыҥныҥ њаҥыс ла кӧӧлинтин оолыҥны, Исаакты алалкеп, қырларза пар. Мен кӧзӧдевен қырда оолыҥны кӱйдӱркеп, Маа паш қойсал.
Авраам эртен эрте туралкеп, пойыныҥ эки јалҗызыны ла оолыны Исаакты алан. Ол пашқойора, одыҥ јаран, Қудайныҥ кӧзӧдевен јеринза пар щыққан. Ӱҗинҗи кӱнде Авраам ыраақтын ол јерни кӧран. Аҥ соонде Авраам пойыныҥ јалҗыларына айтқан:
– Слер мында артқалар, мен оолымла паркеп, паш қойал, слерза қарщы келеверис.
Авраам Исаакка одыҥны јӱктетсал, пойы от ло пыҗақ алал, андын ары парийен.
Исаак пойыныҥ адазына Авраамға айтјит:
– Адам!
– Јуғ эн, мееҥ оолым? – теп, Авраам айтјит. Исаак айтјит:
– По от ло одыҥ пар, Қудайга кӱйдӱрере қойыҗақ кайда эн? Авраам айтјит:
– Қудай кӱйдӱрере қойыҗакты Пойы тавар.
Андын ары экеле партылар. Авраам Қудайныҥ кӧзӧтсаан јерине келеверкеп, паш қойора, оолыны кӱйдӱрере, одыҥны салсалды. Авраам оолыны Исаакты тақсаан, одыҥныҥ сыртына салсаан. Ол қолына пыжақты алалкеп, ӧрӧ кӧдиран, пойыныҥ оолыны қадавийере санаан. Ол тушта Қудайныҥ элҗизи тегридин қыйғырийен:
– Авраам, Авраам!
– По мен! – теп, ол айтјит.
– Палаҥа қолыҥны кӧдӧрве, пыр њиме олаҥле этпе! Қудайға сен қорықсын! Қудай айтјит:
– Пойыҥныҥ пыр ле оолыҥны Маа перийере ажынминзаҥ теп, Мен эме кӧрам.
Авраам кӧрзӧ, олаҥ арғазында қойыҗақ щырвалларға оролқеп, турјит. Авраам қойыҗақты алалкеп, пойыныҥ оолыныҥ орына кӱйдирийере салсаан.
Ол јерни Авраам «Қудай кӧртин јер» теп адапсаан.
Аҥ соонде тегридин Қудайныҥ элҗизи экинҗи қатап қыйғырийен:
– Пойыҥныҥ пыр ле оолыҥны ажынминзан ужун, Мен сени тыҥ алғыйерим. Паларыҥныҥ паларыны тегридин щағаннары ущ, кӧлниҥ јарында қувақ ущ кӧптӧт саарым. Сееҥ паларыҥ ажыра јер сыртында кӧдӧре кижилерни алғыйерим.
Авраам пойыныҥ оолаҗыла јалҗыларынза келеверкеп, ылар јава њанақаныр.
Кудай Авраамдын њаан қалық щығарарым теп перген сӧзи ужун, андын кӧп қалық таратқан. По қалық Қудай кереенде оҥновалып, Ааҥ кереенде кӧдӧре
ӧскӧ қалықтарға јооқтозынар теп Ол санаан. По қалықты израиль ол эвезе еврей теп адаан.
Пуруна тушта израиль қалық Египет јеринде тӧрт јӱс јыл јатқан. Ол јерниҥ киҗилери ыларны уйур пазынған. Ааҥ соонде Қудай Моисей теп киҗини талавал, олаҥ ажыра пойыныҥ қалығыны Египеттин щығараан. Қудай пойыныҥ киҗилерини јерниҥ сыртын- да јаттын қалықтар ущ эвес, ӧскӧ ползын теп санаан. Олаҥ ужун Ол қалығына јадында пӱдӱретен Он Сӧс перген. Анда ылар қайдет јадатаны кереенде айтқан. Ол Сӧстӧрни пӱдӱрзелер, Қудай сӧӧнер. Қудай Моисейге по Сӧстӧрни Синай теп қырда айтқан. Аны Қудай пойыныҥ қолыла таш јарщащтерде щийсаан:
– Мен сееҥ Қудайыҥ.
– Мен сени Египеттиҥ қааннарыныҥ јалҗылары полвазын теп, ыларныҥ қолындын аалқам.
– Сенде Мендин ӧскӧ қудай полвазын. Пойыҥа қандуғ да қудай јазава. Пойыҥа тегриде, јерде, суғде тыннуғ њиме ущ қудай этпе.
– Қолло јазаван њимелерге паш қойво. Мен сееҥ Қудайыҥ.
Мени кӧр щыдавийтин, уқ щыдавийтин киҗиниҥ паларына ӱҗинҗи, тӧртинҗи де ӱйеге јетире њемен једер.
Айдет ақ Мени кӧӧлинип, Мееҥ Сӧстӧримни пӱдӱртин киҗилерниҥ паларына муҥ ӱйеге јетире Мееҥ јақшым једер.
– Мееҥ адым јақаала адава.
Мееҥ адымны јақаала адаптын киҗиге њемен једер.
– Јетинҗи кӱнни, суббот кӱнни ундыва. Ол кӱнни сен пашқа ӧттир.
Алты кӱн пойыҥа керектӱғ кӧдӧре иштерни эт, јетинҗи кӱн, суббот кӱнде пойыҥ да, сееҥ оолыҥ да, сееҥ қызыҥ да, сееҥ јалҗыҥ да, сееҥ малыҥ да, сееҥ айылҗыҥ да пыр њиме этпелер.
– Қудай јерни, тегрини ле суғны, кӧдӧре пар њимени алты кӱн јайавал, јетинҗи кӱн пыр њиме этпеен. Олаҥ ужун јетинҗи кӱнни Ол артқаннарындын ӧскӧ этсаан.
– Қудай пертин јерде уйур јорора, адаҥ ла анаҥны тооп јор.
– Ӧлтӧрве.
– Қуртыйаҥдын ӧскӧ қаатарза кӧрве, апщыйаҥдын ӧскӧ эрлерза кӧрве.
– Урлава.
– Кӧриҗиҥ кереенде јӧйлеве, ааҥ кереенде њемен јооқтова.
– Кӧриҗиҥниҥ ӱйина, олаҥ қуртыйана, јалҗызына, адына, кӧриҗиҥниҥ пыр да њимезине кӱзеве.
По пӱдӱретен Сӧстӧрни Қудай Моисейге јооктоптында, ол Синай теп қырда полғон. Киҗилер тезе турсал, аны тӧверте қаранар. Кӧдӧре қыр тӱдеп, силгинтин ужун, пащын киҗилер қорықпаныр. Моисей тӧвӧн тӱшкел, јооқтоппеенде, ылар Моисейге айтқаныр:
– Сен Қудайла јооқтожал, пыске айтсаҥ, пыс уғарыс. Пыс ӧлвезин теп, Қудай Пойы пысле јооктошпазын.
Моисей киҗилерге айтқан:
– Корықпалар! Слер Қудайныҥ Сӧзин уғал, њемен керектер этпессер – теп, Қудай сананјит.
Авраам јатқандын пери кӧп јыллар эртпан. Авраамныҥ тӧрӧӧн-туғанында Иосиф ла олаҥ сырғалыйи Мария теп киҗилер полғон. Ылар қатышқалақ полғон.
Қудайныҥ элҗизи Марияза келеверкеп, айтқан:
– Мария, Қудай сенле кожо! Ол сени алғапјит, қаат киҗилердин сени талаван. Олаҥ сӧстӧрини қыс уғалкеп, оҥњоқ тыҥ айнықсап, қорықпан.
Қудайныҥ элҗизи айтқан:
– Мария, қорықпа, Қудайныҥ јақшызы саа келер. Сен айлу половеркеп, оол тӧрӧдалкеп, оланы Иисус теп адап саларзын, «Қудай киҗилерни аалқалар» теен. Ол улуғ полор. Оланы тегриде Қудайныҥ Оолы теп айдарлар. Ол Авраамныҥ тӧрӧӧн-туғаныныҥ қааннарыныҥ њааны полор. Ол јажына кӧдӧре қалықтарныҥ Қааны полор.
Мария суравийен:
– Ол қайдет полпарар эн? Мен пыр да эрле қонмам. Қудайныҥ элҗизи айтјит:
– Сенза Қудайныҥ Ару Қуды келер, сен Ааҥ кӱҗиле айлу полпарарзыҥ. Сен тӧрӧдаан палаҥны Қудайныҥ Оолы теп адыйарлар.
Мария айтқан:
– Сееҥ айтқаныҥла кӧдӧре пӱтсин. Мен Қудайымны тооп јортым, кӧӧлинтим. Қудайныҥ элҗизи парийен.
Пуруна тушта Қудай киҗилерге сӧзин перген – Ааҥ ийевен Киҗизи кӧдӧре киҗилерниҥ њеменини јоқ этсалар. Киҗилерни аалқалтан Қудайныҥ киҗизиниҥ ады Иисус Христос полғон. Ол иудей қалықтын тӧрийтен киҗи полғон. Қудайныҥ кӧспӧкщилери по пийде полотоны алда кӧрсаанар. Иудей қалық поны уйур-уйур қараан.
Қудайныҥ перген сӧзи пийдет полпан. Иисустыҥ аназы ползын теп, Қудай Мария теен ару қысты талаван. Марияныҥ пойдоҥы Иосиф полғон. Ылар қатышқалақта, Мария айлу полқаан теп, Иосиф оҥнован. Иосиф јақшы киҗи ужун, Марияны уйатқа тӱжервеске, шымҗан пожодийере сананаан. Иосиф уйтаптынде, Қудайныҥ элҗизи келевер, айтқан:
– Марияны қуртыйаҥ эдере қорықпа, ол киҗидин эвес, Ару Қуттын айлу полқаан. Ол оолащ тӧрӧдалар, аны сен Иисус теп адапсал. Ол пойыныҥ киҗилерини њемендин аалқалар.
По кӧдӧре Қудайныҥ кӧспӧкщилери алынде қайдет айтқан, айдет полпан:
– Ару қыс айлу полпар, оолащ тӧрӧдалар, Аны Эммануил теп адапсалар, «Қудай пысле қожо» теени.
Иосиф ойғонкел, Қудайныҥ јалҗызы қайдет айтқан, айдет этсаан. Ол Марияны қуртыйа эдип алан, пала тӧрӧнҗи, ылар қожо уйтаваныр.
Иисус тӧрӧпанде, Иерусалимза ыраақтын матап сағышту киҗилер келевенир. Ылар Ирод қаанза келевер, суравийенир:
– Иудейныҥ Қааны қайда тӧрӧпаан?
Пыс Ааҥ кӱйпан щағанны қойыщ щықтын јерде кӧравыс. Ола паш қойора келевевис. Ирод ле кӧдӧре Иерусалимниҥ киҗилери поны уғал, қорықпанар. Ирод қаан кӧдӧре авыстарны, њаҥға ӱғреттин киҗилерни қавыралкеп, ылардын сураан:
– Қудай ийевен Христос қайда тӧрӧзе керек поон? Ылар айтқаныр:
– Вифлеемде теп, кӧспӧкщилер щийсааныр. Ааҥ соонде Ирод матап сағышту кижилердин по щаған тегриде қаҗан кӱйпан кереенде оҥнован.
– Ылар Вифлеемза паркеп, ойоқ кереенде оҥновал, қарщы келевер, ола кӧдӧре јооктоп перзин, теен. Мен ола паркеп, паш қойорым теен.
Матап сағышту киҗилер аны уғал, парийпаныр. Тегриде щаған ыларныҥ алында јолны кӧзӧдал, апарған. Щаған пала тӧрӧпан јерниҥ сыртында тоқтопан. Щаған тоқтопаны кӧрал, ылар матап сӧӧнпаныр. Ылар уғза кирпар, ойоқты ла Ааҥ аназы Ма- рияны кӧранар. Ола јерге јетире паш қойып, палаға қыйват њимелер пергенир. Ааҥ соонде Қудайныҥ элҗизи ыларға тӱжелген. «Њаанјатса, слер келген јолло парвалар», – теп айтқан. Ылар пойыныҥ јеринза ӧскӧ јолло њанақаныр.
Қудайныҥ элҗизи Иосифтиҥ тӱжинде айтқан:
– Тур, ойоқты ла аназыны алал, Египет јерза тевин. Мен саа айтпанҗы, анда ла јатар. Ирод ойоқты тавал, ӧлтӱререйт.
Иосиф ойоқты аназыла алал, тӱнде Египетза парийенир. Ирод каан ӧлгӧнҗи, ылар анда јатканыр. Пийдет алынде Иисус кереенде Қудайныҥ айтқан сӧзи пӱтпан «Мен Египеттин Пойымныҥ оолымны айтыраам».
Матап сағышту киҗилер ола келвеен теп, Иродтыҥ қаны тыҥ қурпан. Ол Вифлеемза эки јаш јетпен кӧдӧре ойоқторны ӧлтӱрсалзын теп, пойыныҥ киҗилерини ийевен. Пийдет кӧспӧкщилерниҥ пуруна щийсааны пӱтпан. Ирод қаан ӧлпанде, Қудайныҥ элҗизи Иосифтиҥ тӱжинде айтқан:
– Ойок ло аназыны алал, уғза њанар. Ойоқты ӧлтӱрере санаан киҗи ӧлқаан. Иосиф эртен турал, ойоқ ло аназыны алал, Израильза њянкеенир. Иродтын орына ааҥ оолы қаан полқааны оҥновал, Иосиф ана парара қорықпан. Қудайныҥ элҗизи ола қатап келевер, Галлилей теп јерза парзын теен. Ааҥ ужун Иосиф Назарет теп јерза парған. Христостыҥ ады Назорей полор теп, кӧспӧкщилерниҥ айтқаны пӱтпан.
Иоанн келеверкеп, қувакту щӧлде јаттын киҗилерни суғға кийдирип, пийдет айтқан:
– Њемен эткен њимелериҥ Қудайға айдып, ыларны щелий, суғға кирип, Қудайға пӱтсеер!
Кӧдӧре Иудей ле Иерусалим јерниҥ киҗилери ана келевенир. Иордан суғға киралкеп, киҗилер њемен этсаан њимелерини Иоаннға айтқаныр. Иоанн тӧӧниҥ тӱгиндин этсаан кийимнӱғ, тере қурҗактуғ полғон. Јаазы арыныҥ мӧдин јеп јатқан.
Ол пийдет айт јорғон:
– Мееҥ арғымҗы мендин да кӱщтӱғ Киҗи келјит. Мен Ааҥ ӧдӧӧниҥ туспағына да тегвезе керектим. Мен слерни суғға кийдиргем, Ол слерни Қудайныҥ Ару Қудыла њуныйер.
Ол кӱннерде Иисус келевенде, Иоанн Аны Иордан суғға кийдирген. Иисус суғдын щықтынде, тегри ажылпан, қуш ущ Ару Қут Иисусса тӱшпан. Тегридин Қудайныҥ ӱни уғулған:
– Сен Мееҥ кӧӧлинтин Оолым, Мен Саа сӧӧнтим.
Иисус кӧл јарыла парғанда, эки қарындашты, Андрей ле Петрны кӧран. Ылар палықщылар полғонор, ағ щелгенир.
Иисус ыларға айтқан:
– Мееҥле қожо парақтар, эме слер палық қаптын кижилер полвоссаар, туштаан киҗини Менза ийлер. Ылар ағларыны тоғро салый, Иисустын арғызынҗы парийпаныр. Иисус партынде, кеведе эки қарындашты, Иаков ло Иоаннды кӧрал, ыларны айдаан. Ылар уйур сананмин, адазыны кеведе артыссалкеп, Иисустын арғызынҗы парийенир. Ылар пыр јерза келевенир. Суббот кӱнде Иисус киҗилерни ӱғрет щыққан. Иисус киҗидин јооғыла эвес, Қудайныҥ Сӧстӧриле јооқтаан. Киҗилер матап айнықсааныр.
Анда азеге қаптырсаан киҗи полғон. Ол маақтавийен:
– Маа тегве, Иисус! Сен мени пазийере келгеҥ. Сен кем андуғ, мен оҥноптым, Сен Қудайныҥ ару киҗизи!
Иисус азеге пийдет айтқан:
– Щым пол! Сен ол киҗидин парий!
Ол киҗи қурул щыққан. Азе матап тыҥ қыйғыралкеп, ол киҗидин щығақан. Ылар матап щӧщпааныр:
– По јуғ эн? Ӧскӧ ӱғредӱғ вен? Ол кем андуғ? Ол тыҥ сӧстӧрле айтканде, киҗидин азелер қаштыр.
Иисус кереенде тавыш кӧдӧре јерге матап қапшей јайылпаан. Иисус ӱғреттин киҗилериле Петр ла Андрейниҥ ӱйинза келевенир. Ол уғза келевенеринде, Петрныҥ анези тыҥ ағрып турвин јаттын моон. Ылар Иисуске ол кереенде јооқтовийенир. Ол келеверкеп, ааҥ колыны қавалкеп, турара полыжавийен. Ол јазылпар, киҗилерни азырап щыққан.
Қаращы кирпанде, Иисуске азелерге қаптырсаан киҗилерни экелгенир. Андуғ киҗилер матап кӧп поон. Кӧп киҗилер эҗик алында қатышқаныр. Иисус кӧп ағрыптын киҗилерни јазийен. Азелерни киҗилердин сӱрийен. Иисус кем андуғ, азелер оҥнаан, ааҥ ужун Ол азелерге пыр њиме айдара первинсаан.
Пыр қатап кещкиде Иисус пойыныҥ он эки ӱғрен jортын киҗилерине айтқан:
– Кӧлниҥ ол њанынза кевеге ощовалкеп, кеҗийсеер.
Кевеге ощовалкеп, кещтинеринде, кӧлде тыҥ салғын кирген. Қомнор ээс кӧдӱрилген, кевеза суғ кир щыққан. Иисус уйтаптын поон. Кеведе суғ кӧп полпанде, ылар Иисусты турғызийенир:
– Сен пыске килевийсын мен? Пыс кӧдӧрелеривис ӧлкаларывыс! Иисус туркел, салғынға айдыйен:
– Тоқтоппар, щым пол!
Ол тушта салғын тоқтопан, пыр тавыш jоқ полпан. Иисус кеведе ощоптын киҗилердин сурапјит:
– Слер қайт андуғ кортыксаар эн? Маа эме да пӱтпийсер вен? Кеведе ощоптын киҗилер қорықпааныр, ылар санаптылар:
– По Кем андуғ? Суғ да, салғын да Оланы уқјит!
Иисус кӧл јарыла парғанде, ааҥ қыйына матап кӧп киҗилер келевен. Ол киҗилер Кудайныҥ Сӧзин уғара санааныр. Иисус кӧлде эки кеве кӧран. Палықщыларағны артаптылар. Иисус пыр кевеге ощован, ол Петрныҥ кевези полтыр. Петр палық қаптан киҗи поон.
Иисус Петрға айтјит:
– Сен ари ле јардын ағийзеҥ.
Пойы кӧлниҥ қыйына турған киҗилерге Қудайныҥ Сӧзин јооқтып щыққан. Аҥ соонде Иисус Петрға айтјит:
– Сен њаан кӧлниҥ тереҥ јерине паркеп, ағны тартийзеҥ. Петр Ола айтјит:
– Пыс кӧрищтерисле таҥа палық қапкамыс, пыр палық қавылваан. Је Сен айде айттыҥде, мен Сееҥ сӧзиҥни уғарым, парам.
Кӧлниҥ тереҥ јерине келеверкеп, ол ағны щелийен. Пыр эвещ полғондо, Петр ағны тартийен, ол аар полғон, анде матап кӧп палық кирқаан. Ағ јыртылјит. Аны кӧралкеп, Петр пойыныҥ кӧрищтерини ола полышсынар теп айдан. Кӧрищтери келеверкеп, палықтарны эки кевеге ҥай толо саланыр. Оҥњоқ кӧп палық полғон. Аны кӧрал, Петр тизелеп ощовал, Иисуске айтјит:
– Мен Сееҥ қыйыҥа турара да қорықтым. Мен матап њемен киҗи, јадында кӧп њемен њимелер эткем. Петр ла кӧрищтери тыҥ қорықпаныр.
Иисус айтјит:
– Сен қорықпа, эме сен палық қаппасын, киҗилер қаварзын. Ол киҗилерни Менза экелерзин.
Петр Аны уғалкеп, кӧрищтериле қожо кевелерини јарға щығарий, кӧдӧре њимелерни артыссал, Иисустыҥ арғызынҗы парийенир.
Айтле њаҥын ӱғренҗиктер Иисуске келеверкеп, пойлары јуғ эткенини јооқтааныр.
Ылар ағру киҗилерни јасканыр, азени Иисустыҥ адыла сӱргенир. Ыларза матап кӧп қалық келевен. Ӱғренҗиктерге аш та јеере пош јок поон. Ааҥ ужун ыларны пойына айдан, кевеле қалық јок јерза ағақаныр. Қалық қана ақтынарыны оҥновалкелип, јерле Иисустын арғызынҗы парийпанер. Кижилер тезе пашка – пашка јердин полғоныр. Ылар ол јерза кеведин алда јеткенир. Иисус кеведин тӱшпар, кӧп кижилер қараптыны кӧран, ыларға ажынпан. Кижилер қой ущ, қой кӱдетен киҗи јоқ јортылар. Ыларны Ол уйур ӱғреткен.
Кещ кирпан соонде ӱғренҗиктер келеверкеп, Ола айтылар:
– Кещ кирпан, киҗилерни пожодий, пойларына јевалара аш садалзынар. Иисус айтјит:
– Jевалара јеещти қалыққа слер перзеер. Ӱғренҗиктер айнықсаппаныр:
– Сен пысти ыларга кӧп јеещ сатперзин теп санансын ма?
– Слерде қанҗа тертек пар, пар кӧрийзеер – теп, Иисус суравийен. Ылар пар кӧрий, келип, айтылар:
– Пеш тертек ле эки палық пар. Иисус айтқан:
– Киҗилерни пӧлийзеер, јажыл тақтащка ощотсаар.
Киҗилер јӱстин, элӱдин ощованыр. Иисус пеш тертекти ле эки палықты алал- кеп, кӧзин тегреза кӧдӧралкеп, аш ужун Қудайға паш қойғон. Ол пеш тертекти ле эки палықты сындыралкеп, ӱғренҗиктерине ӱлевийпан. Ылар андын ары қалыққа перийпа- ныр. Эки палықты киҗилерге ӱлеппенир. Кӧдӧре қалыққа јетпан, киҗилер тойпаныр. Артқан палық ла тертекти он эки қомдоғо саланыр.
Эр киҗилер пеш муҥ полғон, ыларла кожо қуртыйактары ла палары полғон.
Пыр қатап Иисус келеверзе, оҥњоқ кӧп қатышқан қалыкты кӧран. Қудай кереенде оҥноптын киҗилер Ааҥ ӱғреттин киҗилериле плааштынарыны кӧран.
Кӧдӧрелери Иисусты кӧрал, сӧӧнал, удура Олаҥле эзениҗере тевингенир.
– Јуғ кереенде плааш? – теп, Иисус суравийен. Пырси кижилер арғызинҗы айтјит:
– Ӱғредӱҗи, мен Сенза мееҥ оолымны экелгем. Оолымныҥ иҗинзары азе қирқан. Ол паламны јооқтышвас этсаан. Азе оланы қавалқеп, јерза щелгенде, оолащтын ақсындын кӧвӱк щықјит. Ол тиҗиле қыжырадып, қыйнашвин парјит. Сееҥ ӱғренҗиктериҥни щығарийзинер теп сураам, ылар полалвинсааныр.
Иисус айтјит:
– Слер Қудайға пӱтпийтин киҗилер! Слерле қанҗып полорым эн, қанҗып кӧр щидыйирым эн? Оолащты менза экелер.
Оолащты экелгенир. Азе Иисусты кӧралкеп, оолащты ағрыдийен. Ол щелинпан, јерле тегленјит, ақсындын кӧвӱк щықјит.
– Қанҗып ӱйӱр пийде полјит? – теп, Иисус адазындын сурапјит.
– Ол кищещтын ары андуғ. Азе оланы ӧлтирийере, отқа, суғға тӱжерјит. Јуғ-јуғны эдалтан ползоҥ, пыске полышсаҥ!
– Сен пӱтсеҥ, Мен полыжарым – теп, Иисус айтјит.
– Қудайға пӱттин киҗилер кӧдӧре њимени эдаларлар. Оолащтын адазы уғлавий, қыйғырған:
– Мен пӱттим, је мееҥ пӱтпезиме полыш!
Иисус киҗилер қатышкан кӧрал, азеге айдыйен:
– Азе, щык теп Мен саа айттым! Оолащтын щығый, паза қаҗан да кирве! Азе қыйғырийкеп, оолащты силгивий, андын щығақан.
Иисус оолащтыҥ қолыны қавалкеп, јердин кӧдиран. Оолащты турузанде, ол јазылқаан моон.
Иисус Қудайныҥ Сӧзин пыр јерге јооктовийкеп, пойыныҥ ӱғреттин киҗилериле ӧскӧ јерза пара сананаан. Ылар Самария теп атту јер ажыра парза керек поонер.
Иисус ла Олаҥ ӱғреттин киҗилериниҥ јолға кӱщтери щықпанде, ылар тоқтовийере сана- нааныр. Иисус суғ алтын јер қыйына ощован, олаҥ ӱғреттин киҗилери по јерниҥ јағында киҗилер јаттын јерза пар, јеещ алара сананааныр.
Ол јердин пыр самар қаат суғға келевен. Тӱш полғон. Иисус қаатқа айтқан:
– Маа суғ иҗере перзеҥ. Қаат киҗи Ола айтқан:
– Сен иудей эвессин мен? Мен самар киҗидин сен қайт суғ иҗере сурапсын эн? Иудейлер самар киҗилерле пой – пойларыла оҥношвас, јооқтошвас полғоныр.
– Сен Кемле јооқтоштыныҥ оҥнаан ползоҥ, ол тушта сен пойыҥ Андын иҗере сурыйер эдиҥ, Ол саа тирӱғ суғ перер эди.
Қаат киҗи Ола айтјит:
– Сенде суспертин њиме де јоқ, суғ тезе тереҥ. Сенде қайдын тирӱғ суғ пар эн? Сен пыстиҥ адаларыс Иаковтын њаан вен? Ол пыске по суғ алтын јерни перген, ол мындын пойы, паларыла ищкен, малыны суғарған.
Иисус ола айтқан:
– По суғны ищтин кӧдӧре киҗилер мындын суғ иҗалзалар, қарщы иҗере саный- арлар. Мен перген суғны киҗи ищсе, қаҗан да сускавас. По суғны иҗийен киҗилер по јажына қайдет ӧлвин јадатанын оҥноварлар.
Қаат киҗи Ола айтқан:
– Мен паза сусқавасқа, суғға јорвосқа, маа андуғ суғ перзеҥ.
– Паркеп, апщыйаҥны айдал, қарщы кел – теп, Ол айткан.
– Менде апщыйақ јок, теп қаат айтқан. Иисус айтқан:
– Сенде апщыйақ јок теп, сен щын айтсыҥ. Сен пеш апщыйақту полғоҥ. Эме кожо јаттын эриҥ сееҥ апщыйаҥ эвес теп, сен щын айтсын.
Қаат киҗи Ола айтјит:
– Сен Қудайныҥ Сӧзин јооктоптын киҗи полтырзын. Пыстиҥ адаларыс Қудайға по қырда паш койјит, слер, иудейлер, Қудайға паш қойтон јерни Иерусалим теп айтсаар.
Иисус ола айтјит:
– Олоқло по қырда да эвес, Иерусалимде де эвес слер паш қойорзаар. Слер, са- мар киҗилер, јуғге паш қойсаар пойларыҥ да оҥновийсеер. Пыс, иудейлер, Кемге паш қойтывысты оҥноптыс, олаҥ ужун Қудай иудей қалық ажыра щын јадынге аалқалар. Эме кем Кудайға щын паш қойора санапјит, ол пойыныҥ јӱрееле кандуғ ла јерде паш қойор. Андуғ киҗилерни Қудай пойы тапјит. Қудай кӧдӧре jерде бар. Қудай – ол Қут. Олаҥ ужун кем Ола паш қойора сананјит, қандуғ ла јерде ақту јӱреендин паш қойор.
Қаат киҗи Ола айтјит:
– Мен оҥноптым, тыннарывысты аалқалтан киҗини Қудай ийеверзе керек поон. Ол келеверзе, пыске кӧдӧре њимени јооқтоп перер.
Иисус айтјит:
– Ол Мен, сееҥле јооқтоштын киҗи.
По киреде Иисустыҥ ӱғреттин киҗилери келевенир. Ылар Иисусле пыр қаат киҗи јооқтоштыны кӧрал, айныксаппааныр.
– Саа андын јуғ керек? Јуғ кереенде Сен олаҥле јооқтошсын? – теп, Андын пырси да сураваан.
Ол қаат киҗи суғ алтын јерде пойыныҥ суғ алтын њимезини артыссал, киҗилер јаттын јерза паравер, айтјит:
– Мен јуғ эткеним кӧдӧре оҥноп, јооқтоптын киҗини пар кӧралсаар. Айсе Оланы Қудай пысти кӧр, аалқалзын теп ийевен. Ол қаат киҗиниҥ сӧзин уғал, кӧп самар киҗилер Иисусқе пӱтпанар. Ылар пойлары келеверкеп, Иисусты ыларла қожо уйур пол- зын теп сураанар. Ол јӧпсиний, ыларле эки кӱн қожо полғон. Андын кӧп киҗи Иисустыҥ сӧзин уғал, Ола пӱтщыққаныр. Ылар ол қаат киҗиге айтқаныр:
– Ол щын кӧдӧре киҗилерни ле кӧдӧре јерни аалқалтан киҗи полтыр теп, сееҥ сӧзиҥе ле эвес, пойыс уғалкеп, оҥновал, пӱтпамыс.
Пыр киҗиде эки оол полғон. Пыр қатап киҗӱғ оолы адазына айтқан:
– Адам, пысте пар њимедин мен пойымныҥ ӱлӱҗимни алара санантым.
Адазы оолыныҥ сурааны пӱдӱрсаан. Оолы пойына келишкен ӱлещ ақщаны алал, ыраақ јерза парийен. Анда ол њемен јадын јоруп, кӧдӧре ақщаны тостырсаан. Ааҥ ақщазы то- зылпанде, ол јерде ажана пашталған. Ааҥ кӧдӧре кийсаан кийими салвалынпан, ол аштап јорғон. Аа полыжыйтен киҗи јок полпан, ол иш тыҥдаан.
Пыр киҗи аны шошколар кӱдере алан. Андуғ ищ кирлӱғ ле уйаттуғ да ползо, ол иштеп јорғон. Ол шошко јеен аштын артқаны јеен. Андуғ да ашты пыр киҗи аа первен.
Ол тушта адазыныҥ jаттын ӱйи сағыжына кирпан, ол санынан:
– Мееҥ адамныҥ јалҗылары јақшы азыранјит, мен тезе аштаптым. Турал, мен адамза парып, айдерим: ада, мен тегри алына ла сееҥ алыҥа њемен њиме эткем, сееҥ оолыҥ полора турвийтым, мени јалҗы эдал.
Оолы уғза келтини кӧрал, адазы ыраактын удура тевинген. Адазы оолыны қуҗақтавал, оқшоп, уғлан. Оолы айтқан:
– Ада, мен тегриниҥ алына ла сееҥ алыҥа њемен њиме эткем. Сееҥ оолыҥ полора турвийтым, мени јалҗы эдал.
Адазы пойыныҥ јалҗыларына айтқан:
– Мееҥ оолыма айтле кеен кийим кийдирлер, пудына айтле кеен ӧдӧк кийдирлер. Севис позуғ ӧлтӧрлер, аш јеп, пайрамнирыс. Мееҥ оолым ӧлқан моон, андын тирилпан, тавлинқан моон, тавылкеен.
Ажазы қырада полғон. Уғге њанкеен соонде сарын ла тавыш уғған. Ол јалҗызындын суравийен:
– Јуғ полјит? Јалҗы айткан:
– Сееҥ қарындажыҥ њанкеен, адаҥ аа пайрам этјит.
Ажазыныҥ қаны тыҥ қурпан. Уғза да кирере санаван. Ол адазына айтјит:
– Мен саа кӧдӧре по јылларда иштеем, сени уқтан моом, сееҥ айтқаныҥны кӧдӧре пӱдӱртен моом. Сен маа арғыштарымла ойнийере, сӧӧнере эщкиҗекти да сойора первеҥ. По сееҥ оолыҥ кӧдӧре ақщазыны тостырып, њемен јадын јорал, қарщы келевенде, сен ааҥла пайрамнапсын.
Адазы айтјит:
– Оолым, сен қаҗан да ползо мееҥле кожо, мееҥ њимелерим кӧдӧре сееҥ. Қарындажыҥ ӧлқан моон, тирилкеен, тавлинқан моон, тавылкеен. Сӧӧнер керек, пайрамниир керек.
Иисустыҥ он эки ӱғрен јорғон киҗилериниҥ пырси, Иуда, Аны авыстарға садыйере келевен. Иисусты кӧзӧдевертен теп, авыстар Иуданы кӧп киҗилерле қожо ийевенир.
– Мен кемни қуҗактап, эзениҗерим, ол Иисус полор – теп, Иуда айтқан. Келеверкеп, Иисусты қуҗактап, эзенишкен. Ааны қаваныр. Ӱғренҗиктериниҥ пырси њаан пыжакле авыстыҥ јалҗызыныҥ қылааны кезе щавийен. Иисус јалҗыныҥ қылаана қолын салып, јазыйен.
Ол айтқан:
– Мен андуғ њемен кижи вен? Қудайныҥ ӱйинде Мен кӱн сайын ӱғреткемде, қайт ол тушта кавалвадер эн? Је Қудайныҥ Сӧзи пийдет пӱтсин.
Иисусле қожо полғон киҗилер кӧдӧрелери қорықпал, қашқанар. Иисусты њаан авысса экелгенир. Анда кӧдӧре авыстар, јайзаҥнар, њаҥга ӱғреттин киҗилер қатышқаныр.
Петр Иисусты қаван киҗилерниҥ арғыларынҗы келевен. Ол њаан авыстыҥ эҗигинде оттыҥ қыйына ощовалкеп јылынған. Авыстар, кӧдӧре қатышкан јайзаҥнар Иисусты ӧлтирийере, Ааҥ кереенде јӧйлӧвийтен киҗилер тыҥдаанар. Анале јооқтыптын киҗилер кӧп полғон, је щын кӧрзӧ, ыларныҥ јооқтары Иисуске келишпеен.
Анда јӧйлӧптин киҗилер тавылқанар:
– Мен киҗилерниҥ Қудайға этсаан њаан уғны тостырийкеп, ӱщ кӱнге ле киҗилер јоғына айдет ақ ӧскӧни јазаварым теп, Иисустыҥ јооқтааны пойывыс уққамыс.
Авыстар ла ньаҥға ӱғреттин киҗилер Иисусты тағалкеп, Пилат теп қаанза экелгенир. Пилат Иудей јерниҥ њааны полғон. Иудей Римниҥ јеринде қожо полғон.
Пилат Иисустын суравийен:
– Иудейлерниҥ Қааны Сен мен? Иисус ола айтјит:
– Сен пойыҥ айдет айтсын.
Авыстар Оланы кӧп њемен њимелер этсаан теп айдышқаныр. Пилат қатап ле Иисустын сурапјит:
– Қайт Сен пыр њиме айтпийсын эн? Кӧрзӧҥ, Сени қандуғ кӧп њемен њимелер эт- саан теп айтылар.
Је Иисус ола пыр њиме айтпан, ааҥ ужун Пилат тыҥ айнықсаан.
Иудейлерныҥ њаан пайрамына пыр њемен њиме этсаан киҗини пожодийтен пыр андуғ њаҥ полғон. Андуғ киҗини киҗилер пойлары јооқтышкеп, айдатан полғоныр. Пойыныҥ кӧрищтериле киҗи ӧлтӱрсаан пыр Варавва теп киҗи полғон.
Пилат киҗилердин суравийен:
– Иудейлерниҥ Қааныны пожодийере санансар вен?
Је авыстар Варавваны пожодийере суразынар теп, киҗилерни јӧптӧвалкенир. Пилат киҗилерни сураан:
– Слер Иудейниҥ Қааны теен киҗини мен јуғ эдерим эн? Киҗилер кыйғырышқаныр:
– Қолы–пудыны ағашқа щапкеп, илсалтан! Аҥ соонде Пилат қатап ла суравийен:
– Ол јуғ андуғ њемен этсалды эн?
Је киҗилер андын да тыҥ қыйғырышқаныр:
– Ағашқа щапсалтан!
Пилат киҗилерге јақшы полыйере, Варавваны пожодийен. Иисусты соққеп, қолы- пудыны ағашқа щапкеп, илсааныр.
Пилаттыҥ киҗилери Иисусла қоштыйе партын Симон теп атту киҗини Иисустыҥ крезин апарзын теп айдыйенир. Иисусты Голгофа теп адантын, Паш-сӧӧк теп щололу қырза экелгенир. Ащыптыны унутпасын теп, Ола саҥысла арлашқан ара иҗере перийенир. Пилаттыҥ киҗилери Иисусты колы-пудынҗа ағашқа щапкеп, илсал, Ааҥ кийимнерини пой-пойларындын талаҗып, ӱлещкенир. Ол кресте ағаҗақ щапсаан поон. Анда пийдет щийсаан «Ааҥ щолозы – Иудейниҥ Кааны». Эртен Аны қолы ла пудынҗа ағашқа щапкеп, илсааныр. Ааҥле қожо ағашка илдирсаан эки њемен њиме эткен киҗилер полғон. Ылар Иисустыҥ оҥ ло сол ийенде полғоныр. По пуруна тушта Қудайныҥ Ааҥ кереенде айтқан Сӧзи пӱтпан Иисусты «ньемен њиме эткен кижилерге қошсааныр». Ыларныҥ қыйынҗы парған киҗилер Иисуска қатырып, айтқанар:
– Пойыҥа полыжалкеп, крестин тӱшсеҥ!
Айдет ақ авыстар ле ньаҥныҥ ӱғредӱҗилери қатыр айтқанар:
– Ӧҥӧлӧриҥе полышқаҥ, пойыҥа полыш та алвийсын! Иудейныҥ Қааны, крестин тӱшсеҥ, пыс аны кӧрӧра! Ааҥ соонде пыс Саа пӱт щығарыс! – теп, киҗилер кыйғыр щыққанныр.
Орто тӱште кӧдӧре јер сыртында қаращы полпан. Пийдет тӱшке јетире щӧйилген.
Тӱштиҥ ортозында Иисус тыҥ қыйғырийен:
– Или, или, лама самохвани!
По пуруна тушта тилле пийдет полғон «Мееҥ Қудайым, мееҥ Қудайым, јуғ ужун Мени артыссалдыҥ эн?»
Анда туртын киҗилерниҥ пырси айтқан:
– По ол Қудайныҥ киҗизи Илияны қыщырјит. Ыларныҥ пырси тевинкел, қышлақ арала щӱйлетсаан јевищины экелкеп, Ола иҗере перген:
– Эме кӧрӧктер, Илия Ола полыжара келер ва? Иисус тыҥарықла қыйғырийен:
– Полпан!
Андын ӧлпан. По ло тушта Иерусалимде Қудайныҥ ӱйинде Қудай ла киҗилерни јартын кӧжӧӧ ортодынла јыртылпан.
Иисус ӧлпанде, Римниҥ қааны айтқан:
– По Киҗи щынап та Қудайныҥ Оолы полғон!
Иисус кресте ӧлпанде, Олаҥ ӱғрет јортынде арғызынҗы јорғон қаат киҗилер ол јердин ыраақ эвес турсал, кӧргӧнер. Ол пятницада кещкиде, суббот кӱнниҥ
алында воон. Қудайныҥ айтқаныла, суббот кӱнде пыр њиме этпезе керек поон. Ааҥ ужун киҗини тӱн киргенҗи јиғсалза керек поон.
Ол тушта пыр Иосиф теп бай кижи Римниҥ њаанарыныҥ пырсина, Пилатса парған. Иосиф Иисуста ӱғренген кижи воон, ол қорықтын ужун, Ааҥ кереенде пыр киҗиге јооқтоваан. Қудай јер сыртына келип, Қаан полор Кӱнни ол қарап јӱрген. Ол Пилатса келеверкеп, ӧлқан Иисусты јиғсалара сураан. Иисус қапшей ӧлқан теп Пилат оҥновал, тыҥ айнықсан. Аҥ ужун ол јалҗыны айдалкеп, сураан:
– Иисус қаҗан ӧлкалды эн?
Аҥ соонде ӧлқан Иисусты Иосифке перийтен теен. Иосиф Иисустын сӧӧгин қуйға салсаады.
Воскресенде эртен эрте қаат киҗилер јооқтожал, қырда қайаза парғанар:
– Пыске қуйны јапсаан њаан ташты кем алар эн?
Ылар қайаза келевенде, таш тоғро јаттыны кӧраныр. Ылар қуйза киркел, кӧрал, қорықпаныр. Анда апащ кийинсаан Қудайныҥ элҗизи ощоптын моон.
Ол ыларғе айтјит:
– Слер креске кадапсаан Назареттиҥ Иисусты тыҥдапсар. Ол тирилкеен, Ол мында јоқ. По Оланы салсаан јер. Эме паркеп, ол Ааҥ ӱғреттин киҗилерине ле Петрға јооқтоп перер. Галлилейде қаравар, анда Аны кӧрӧрзер. Алынде Ол ыларге қайдет айткан, айдет ле полпан.
Ылар қорықпар, андын щығал, тевингенир. Ылар тыҥ қорығып, пыр киҗиге пыр њиме јооқтованыр.
Иисус тирилкеен. Қырық кӱн полғонҗы Ол пойыныҥ ӱғренҗиктерине кӧрӱнал, Қудай кереенде јооқтаан. Ол ыларге айтқан:
– Иерусалимдин қана да парвалар, Қудай слерге кӱҗин перер, қаралар. Иоанн слерни њемен њимедин ару эдере суғға кийдирген, тегриде Қудай слерни Ару Қутла њунар.
Кӧдӧре ӱғренҗиктер андын суравийенир:
– Эме Сен пыстиҥ јерге Израильге пош јадын перейсин мен? Иисус ыларге пийдет айтпен:
– Эме слер аны оҥновассаар. Ару Қут слерза келзе, слерге тегридин Қудайныҥ Кӱҗи тӱжер. Мен кереенде Иерусалимде, Иудейде, Самарийде, јерниҥ ужына јетире јооқтыйарзеер.
Ааҥ соонде Ол ӱғренҗиктерниҥ кӧзинҗи пулутла тегриза щығақан. Пулут Аны јавийен. Киҗилер айнықсап, кӧртин тушта, ыларге апащ кийинсаан эки эр киҗи кӧрӱнкеен:
– Киҗилер, тегриза кӧрал, јуғ этсеер эн? По – Иисус, тегриза қайдет щыққан, қарщы айдет келевер.
Ӱғренҗиктер Иерусалимге қапшей келевер, пыр уғде Қудайға паш қойып, қарааныр.
Иисустыҥ ӱғренҗиктери кӧдӧрелери пыр јерге қатышқанар. Тегридин матап тыҥ, салғын ущ тавыш уғулпан, ол уғге толпан. Ылар уғде ощоптын моон. Ыларныҥ кӧзине оттыҥ тили ущ њиме кӧринкеен. Ол тиллер пӧлинпаныр, кӧдӧре ӱғренҗиктерге андуғ оттыҥ тили тӱшпан. Ылар кӧдӧрези Қудайныҥ Ару Қудыла толпанар, ӧскӧ-ӧскӧ тилле јооқтошканыр. Ару Қут ыларза айдет келевен.
Ол тушта Иерусалимде ӧскӧ-ӧскӧ јерлерниҥ Қудайға пӱткен еврейлери полғон. Ол тавыш полпанде, кӧп қалық қатышқан. Анда киҗилер айнықсаан:
– Ылар пыстиҥ тилле қайдет јооқтоштылар? По мында јаттын киҗилер эвес пен?
Кӧдӧрези айнықсап, оҥновинсааныр:
– По пашқа пашқа киҗилер кӧдӧрези пойыныҥ тилин уқјит. Қудайныҥ эткен њаан њимелери кереенде пыстиҥ тилле јооктоптылар.
Кӧдӧрези айнықсаптылар, пой-пойындын сураптылар:
– Ол јуғ эн? Артазы айтјит:
– Ылар кӧп тату ара иҗаан, ылар эзирқаан.
Ааҥ соонде Петр тыҥ айдыйен:
– Киҗилер, эрлер! Слер оҥнозар керек. Мен слерге кӧдӧре айтперерим, уқсар. Пыс эзирик эвес, эме эртен эвес пэн? По пуруна тушта Қудайныҥ киҗилери айтқаны полјит «Киҗилерге Ару Қут урарым, кӧп айнық њимелер кӧзӧдерим». Қудайныҥ Сӧзин уғал, кем Қудайны айдалар, ол тирӱғ Қудайныҥ киҗизи полор. Мен слерге Иисус кереенде јооқтоп перейтим. Ол ажыра Қудай айнық њимелер эткен. Слер Иисусты ӧлтирийкеп, креске қадавий, илсанзаар. Қудай Аны тиризаан, ӧлӧттиҥ қолында Ол полвос керек поон. Иисус тегриде Қудайныҥ оҥ њанында ощопјит. Ол Ару Қут слерза тӧгийен, эме слер Ааҥ этин њимелерини кӧрсеер, уқсаар.
Петрныҥ айтыны ыларныҥ јӱреене қирқаан, аҥ ужун ылар сурааныр:
– Пыс јуғ эдеривис?
– Иисуске пӱдер керек, паш қойор, слерза Ару Қут тӱжер. Қудайныҥ Сӧзин паларыҥа, тӧрӧӧнӧриҥе јооқтыйырзаар.
Аны уққан кӧп киҗилер Қудайныҥ ӱғренҗиктери полқаан, ол ӱщ муҥ кире киҗи поон. Ылар ӱғренҗиктериле кӧдӧре јава полғонор, қалаш-тертик јеенир, Қудайға паш қойғоныр.
Иисустыҥ ӱғренҗиктери кӧптӧппаныр. Ирод қаан Иисустыҥ ӱғренҗиктерине қаны қурал, њемен њиме эдийере сананаан. Ирод Иаков теп ӱғренҗикти ӧлтирийен. Иаков – ол Иоанныҥ қарындажы поон. По киҗилерге јарапан. Аҥ соонде ол Петр теп ӱғренҗикти қавалкеп, тӱрмеге ощотсаан. По киреде ӱғренҗиктер Петр ужун Қудайға паш қойғоныр.
Ирод Петрны киҗилерза щығарайтынде, ол тӱнде Петр тақтырсал, эки қарулщыктыҥ ортозында уйтаан. Эҗиктиҥ қыйынде ӧҥӧ қарулщықтар турғаныр. По ло тушта тӱрмеза Қудайныҥ элҗизи келевенде, тӱрмеде јарық полпан. Ол Петрныҥ қавырғазына ийдийен, аны турғузыйен:
Қапшей тур!
Айдет айдыйенде, Петрныҥ қолларындын пағ пойы ла алынпан. Қудайныҥ элҗизи андын ары айтјит:
Кийинал, ӧдӧктӧриҥ кийал, мееҥ қыйымҗы пар.
Петр щығал, ааҥ қыйынҗы парған. Ол оҥноваан, по полтыны тӱш теп санаан.
Ылар паштап ла экинҗи қарулщыларны эртал, тевир эҗикса келевенир. Тевир эҗик пойы ла аҗылпан. Ылар јолғо щыққенерынде, кенеткеле Қудайныҥ элҗизи јоқ полқаан.
По тушта Петр оҥнонкел, айтјит:
– Қудай маа Пойыныҥ элҗизини ийевен, мени ӧлӧттин аалқан теп, эме мен щын кӧртим.
Андын ол Мария теп қаат киҗиниҥ ӱйинза келевен, анда ӱғренҗиктер қатышқал, Қудайға паш қойтылар. Петр эҗикти тоқылдадыйенде, ол тавышқа Рода теп јалҗы қыс щыққеен.
Ол Петрниҥ ӱнини танал, сӧӧнгенја эҗикти ащвин, уғза тевинкел, айтқан:
– Анде Петр турјит! Киҗилер ола айтқанар:
– Сен алынсын мен? Мындуғ полвосо керек! Рода пойыныҥ айтқаныла турјит.
– По Петр эвес, Қудайныҥ элҗизи келевен теп, ол киҗилер айтјит.
Петр эҗиктиҥ қыйында турсал, тоқылдадлыйт. Киҗилер эҗикти аҗийенирде, аны кӧраныр, айнықсыппаныр. Петр щым полқазынар теп, ыларге қолыла кӧзӧдийен.
Қудай аны тӱрмедин щығаркеени кереенде пойы јооқтоппеен. Петр ыларге айтқан:
– Поны ӧскӧ ӱғренҗиктерге јооқтопперлер.
Аҥ соонде ыларны артыссалкеп, ӧҥӧ јерза парийен.
Иисустыҥ Иоанн теп ӱғренҗиги Олаҥ кереенде киҗилерге кӧп јооқтаан. Олаҥ ужун аны Патмус теп ортолықса сӱрсааныр. Қудай јуғ полғоны, јуғ пар ла, јуғ полтоныны ол јерде Иоаннға кӧзилиштирип кӧзӧткен. Паза кӧп киҗилер ола кӧзилишкенир. Ылар тооловалвас кӧп полғон. Ылар пашка-пашка қалықтардын, кезектердин, сӧӧктӧрдин полғон, пашка-пашка тиллерле jооқтышқан киҗилер полғон. Кӧдӧрелери тегриде ощоп- тын Қудай ла Иисустыҥ алында турғанар. Ылар ару апащ кийинсал, қолларында пальма ағаштыҥ салаларын тутқанар.
– Қудайда ла Иисуста пысти аалқалтан кӱщ пар! – теп, ылар тыҥ қыйғырғанар.
Қудайны айландыра Қудайныҥ элҗилери ле қараан њаан киҗилер турғанар. Ылар кӧдӧрелери тизеене ощовал, Қудайға паш қойып, айтқаныр:
– Тирӱғ Қудайны пақтаптыс, алғаптыс!
Ол тужында қараан њаан киҗилериниҥ пырси Иоандын сураан:
– По апащ кийимнӱғ киҗилер кемнер эн? Ылар қайдын келевердилер эн? Иоанн ола айтқан:
– Њаан киҗи, сен оланы оҥнопсын. Қараан њаан киҗи јооқтоппеен:
– По киҗилер јер сыртында по ло кӱннерде њаан јеткер полғонына келевенир. Иисуске пӱткен киҗилер Ааҥ ару Қаныла њунулқаан. По Қудай аалқан киҗилер, ааҥ ужун ыларныҥ кийимнери апащ. Олаҥ ужун ылар тӱнге-тӱшке Қудайныҥ алында турал, Аны пақтаптыр. Ылар эме аштавастар да, сусқавастар да, сооққа да тоғвостор, изӱге де пышпастар, Иисус ыларны кӱдип, тирӱғ суғға апарар. Қандуғ ла кӧстиҥ јажыны Қудай јӧйперер.
Эски тегри ле јер јоқ полуп, талай јоқ полқаан. Иоанн јаа тегри ле јаа јерни кӧран. Иоанн киҗилер јаттын Иерусалим теп јаа јерни кӧран. Ол тегридин, Қудайдын тӱшкен полғон. Ол тойға јазапсаан сырғалый ущ полғон. Иоанн тыҥ айттын ӱн уғған:
– По јерде Қудай киҗилерле қожо јадар. Ол ыларныҥ Қудайы полор, қалык тезе, Қудайныҥ қалығы полор. Қудай ыларныҥ кӧстӧриниҥ јажыны јӧйӧр. Паза ӧлӧт, ый, кыйғы, ағру полвос. Эски јадын эртеқаан.
Иисус айткан:
– Кӧр, мен кӧдӧре њимени јаа эттим. Поны щийал, по щын сӧстӧр.
Аҥ соонде ол Иоаннға айтқан:
– Полпан! Мен – пашталғаны ла ужы. Иҗере санаан киҗиге Мен тирӱғ суғдын иҗере теген перерим. Мен ола Қудай полорым. Ол Мееҥ палам полор. Қудайға ужуна јетире пӱткен киҗиле по айткан кӧдӧре њимелер полор. Маа пӱтпеен киҗилер, киҗи ӧлтӱрген киҗилер, јӧйлӧптин киҗилер, тирӱғ эвес қудайға паш қойғон киҗилер, қамнаптын киҗилер, қортоқ киҗилер от кӱйтен кӧлза тӱжерлер.
По њаан јерде койыщ ла айныҥ јарығы керек јоқ поон. Қудайны пақтаптыны по јерни јарытқан. Иисус по јерни Пойы јарытқан. Қалыктар Олаҥ јарығында јадарлар. Қааннар пойыныҥ байыны экелерлер. Њаан јерниҥ ӧткӱжи тӱшке јавылвас. Анде тӱн полвос. По њаан јерза пыр да њемен њиме кирвес, њемен киҗилер да кирвес. Кемниҥ адын Иисус пойы щийсаан, ылар по ару јерге кирер.